پرورش جوجه های سرلاکی

طی سال های اخیر، علاقه به پرورش جوجه های سرلاکی، در بین پرورش دهندگان افزایش چشمگیری داشته است. از مهمترین دلایل اقدام به پرورش جوجه های سرلاکی (با استفاده از تغذیه دستی) می توان به سهولت مدیریت تغذیه ای این روش، افزایش یکنواختی در بین جوجه ها، افزایش نرخ تولید جوجه به ازای هر پرنده مولد و یا رشد بهینه جوجه هایی که والدین ضعیفی دارند اشاره کرد. فارغ از هدف پرورش جوجه با تغذیه دستی، فرد پرورش دهنده باید به طور کامل از روش ها و اصول تغذیه دستی جوجه های سرلاکی اطلاع داشته باشد. تغذیه دستی پرندگان، اگرچه بسیار لذت بخش است، ولی می تواند فرآیندی بسیار زمان بر باشد. بنابراین، پیش از شروع فرآیند پرورش، حتما از داشتن زمان کافی حهت کسب آموزش های مورد نیاز اطمینان حاصل کنید. چنانچه برای نخستین بار است که تصمیم به تغذیه دستی جوجه های خود دارید، حتما از یک فرد با تجربه و متخصص جهت مشورت و مشاهده تکنیک های عملی کمک بگیرید.

در این مقاله، بیشتر روی تغذیه دستی جوجه ها تا مرحله گرفتن جوجه از سرلاک، همچنین شرایط محیط پرورش تمرکز می کنیم. در مقالات بعدی، به بررسی مهم ترین مشکلاتی که ممکن است طی فرآیند تغذیه دستی جوجه های سرلاکی با آنها مواجه شویم خواهیم پرداخت. پس چنانچه تصمیم به شروع پرورش دستی پرندگان دارید، با ما همراه باشید.

از چه زمانی می توانیم تغذیه دستی را آغاز کنیم؟

چنانچه طی چند روز اول پس از خارج شدن جوجه ها از تخم، و یا تا زمان باز شدن چشم ها، آنها را در کنار مادر نگهداری کنیم، فرآیند تغذیه دستی جوجه های سرلاکی راحت تر خواهد بود. والدین وظیفه دشوار تغذیه در این دوره، به ویژه تغذیه در اواسط شب را به خوبی به انجام خواهند رساند. البته توجه به این نکته بسیار ضروری است که چنانچه این همراهی جوجه ها با والدین طولانی تر شود، و جوجه ها بزرگتر شوند، تغذیه دستی آنها با فرمول ویژه بسیار دشوار خواهد شد. در برخی از اوقات شما مجبور به تغذیه جوجه ها از روز نخست خواهید بود. این شرایط، به ویژه در مورد نژادهای کوچک تر، بسیار سخت و زمان بر خواهد بود و تنها در زمان ضرورت اقدام به چنین کاری نمایید.

انواع گرمخانه (Brooders)

انواع گوناگونی از گرمخانه ها در بازار وجود دارند که با توجه به تعداد و گونه ی پرنده های شما قابل استفاده هستند. اگرچه گرمخانه های صنعتی که در بازار وجود دارند، بسیار راحت و دقیق هستند، ولی با توجه به خاصیت بازار، دارای قیمتی بالا هستند.

 

یکی از ارزان ترین راه ها برای داشتن یک گرمخانه، استفاده از یک تنگ ماهی و یا جعبه پلاستیکی است. این موارد ارزان بوده و به راحتی قابل تمیز کردن و ضد عفونی شدن هستند. توجه داشته باشید که این موارد، برای گرم نگاه داشتن جوجه ها نیازمند تامین یک منبع گرمایی هستند. شما همچنین می توانید از یک جعبه ی چوبی به عنوان فضای گرمخانه و یک لامپ کوچک به عنوان منبع حراراتی استفاده نمایید. از جعبه های کاغذی به عنوان گرمخانه استفاده نکنید، چراکه اولا به راحتی قابل تمیز کردن و ضد عفونی کردن نمی باشند، ثانیا ممکن است جوجه ها با نوک زدن و خوردن بخش هایی از آن دچار آسیب جدی شوند. با رشد جوجه ها، شما بایستی فضای بیشتری را به منظور حرکت و جابجایی برای آنها مهیا کنید.

از چه نوع بستری استفاده کنم؟

معمولاً پرورش دهندگان، جوجه های خود را در جعبه های پلاستیکی قرار می دهند. اینکه از چه نوع بستری برای پوشاندن گرمخانه استفاده شود، تا حدودی به گونه ی پرندگان مورد پرورش و سن آنها بستگی دارد. به طور معمول، برای گونه های کوچک تر می توان از چند برگ روزنامه تا خورده، همراه با چند برگ دستمال کاغذی استفاده نمود. در هر نوبت خوراک دهی، این بستر را تعویض نمایید. با افزایش سن جوجه ها و همچنین در مورد گونه های درشت تر، حتما از بسترهای ویژه که مواد تشکیل دهنده ی آنها کاملا بهداشتی و ضد عفونی شده باشند استفاده نمایید، چراکه در این سن پرنده ممکن است مقداری از بستر را ببلعد. از این رو، بهداشت و نوع ماده ی مورد استفاده در ساخت این نوع بسترها، بسیار حایز اهمیت می باشد.

چطور می توانم گرمخانه را گرم کنم؟

روش های گوناگونی جهت گرم کردن گرمخانه وجود دارد. گرمخانه های صنعتی، دارای المنت های حرارتی قابل کنترل هستند. چنانچه گرمخانه ی شما محفظه ای شیشه ای و یا پلاستیکی است، می توانید از مت ها و  کوردهای حرارتی خزندگان به عنوان منبع گرمایشی استفاده نمایید (نوع دارای ترموستات پیشنهاد می شود). استفاده از چراغ مطالعه در بالای فضای گرمخانه روشی دیگر به منظور تامین گرمای لازم جهت پرورش جوجه ها می باشد. در این حالت حتما از لامپی با رنگ قرمز استفاده نمایید تا آرامش جوجه ها بر هم نخورد. تغییرات دمایی را به دقت زیر نظر داشته باشید.

علیرغم استفاده از هر یک از روش های فوق، همواره در گرمخانه ی خود از دماسنج و یا سنسور حرارتی به منظور کنترل دقیق تغییرات دمایی استفاده نمایید. بهترین و دقیق ترین حالت استفاده از منابع حرارتی دارای ترموستات می باشد که از نوسانات دمایی (به عنوان مثال طی روز و شب) جلوگیری شده و دمای گرمخانه بر روی درجه ی صحیح به صورتی ثابت حفظ شود.

دمای گرمخانه ی من باید روی چه درجه ای تنظیم شود؟

پرورش جوجه های سرلاکی با توجه به سن آنها، بایستی در یک بازه دمایی بین 26 الی 37 درجه سانتیگراد نگهداری شوند. با افزایش سن جوجه ها، دما را باید تدریجا کاهش داد. به طور کلی، عوامل خارجی نظیر گونه ی پرنده (اندازه بدن) و تعداد جوجه های موجود در گرمخانه در تعیین دمای دقیق مورد نیاز تاثیر نقش خواهند داشت. از جدول زیر می توانید به عنوان یک مقیاس کلی استفاده نمایید.

بازه زمانی پرورش (روز)	میانگین دمای بهینه (درجه سانتیگراد)
روز 1 الی 5	36
روز 5 الی 10	35
روز 11 الی در آمدن پرها	33
مقدار پرهای کم	29-32
مقدار پرهای متوسط	26-28

به طور کلی، زمانی که سن جوجه ها به حدود 3 الی 4 هفتگی می رسد، به شرط آنکه میانگین دمای محیط در سطح استاندارد باشد، جوجه ها خود قادر به تنظیم دمای بدنشان در بازه ی بهینه هستند.

یک روش آزمون برای بررسی دمای بهینه گرمخانه این است که نوک بال پرنده را به لبان خود بچسبانید، چنانچه کمی از دمای بدن شما بالاتر بود، یعنی دمای گرمخانه مناسب است. ولی در صورت حس کردن گرمای بیش از حد و یا سرما، بایستی دمای گرمخان را تنظیم نمایید. در مورد گروه پرندگان به شیوه ی اجتماع آنها توجه نمایید. چنانچه در کلنی های نزدیک به هم و فشرده جمع شده باشند، این نشان دهنده ی سرد بودن دمای گرمخانه ی شماست. از سوی دیگر، نفس نفس زدن (پنتینگ) و پراکندگی بیش از حد آنها، نشان دهنده ی گرم بودن بیش از حد گرمخانه خواهد بود.

زیر نظر گرفتن دقیق درجه حرارت گرمخانه بسیار حایز اهمیت است. دمای بیش از حد بالا باعث گرما زدگی جوجه ها و افزایش تلفات خواهد شد. همچنین، دمای بیش از حد پایین نیز باعث کاهش تحرک دستگاه گوارش و عدم انتقال غذا از چینه دان شده که در نهایت باعث ایجاد مشکلات شدید گوارشی و تلفات می شود. همواره از دماسنج برای کنترل و تنظیم دمای گرمخانه استفاده نمایید.

چه غذایی به جوجه هایم بدهم؟

جوجه های پرندگان زینتی و به طور ویژه طوطی سانان، احتیاجات خاص تغذیه ای داشته و برای رشد بهینه بایستی تمامی این احتیاجات در غذای روزانه ی آنها به بهترین شکل فراهم شود. بنابراین، استفاده خودسرانه و غیر تخصصی از اقلام خوراکی می تواند آثار بدی در پی داشته باشد. این به آن معناست که باید از ترکیبی با کیفیت و تخصصی به منظور تغذیه دستی جوجه های خود استفاده نمایید. برندها و مدل های گوناگونی از خوراک های دستی در بازار قابل تهیه هستند. پیشنهاد ما به شما خوراک دستی طوطی سانان در دو مدل NEOFEED و JUVOFEED می باشد  که بر اساس آخرین روش های تغذیه ای و لحاظ کردن تمامی احتیاجات غذایی جوجه های طوطی سانان و سایر پرندگان زینتی، توسط متخصصین ما در داخل ایران فرمول بندی و با استفاده از با کیفیت ترین اقلام خوراکی و افزودنی های جانبی تولید شده اند. از خوراک دستی NEOFEED می توانید برای تغذیه ی انواع جوجه های طوطی سانان و پرندگان زینتی مشابه از روز اول تا زمان دان خور شدن پرنده استفاده نمایید. خوراک دستی JUVOFEED به طور ویژه برای پرورش دهندگان پرنده های زینتی و به منظور کاهش هزینه ها و همچنین تامین دقیق تر احتیاجات غذایی از ماه دوم پرورش طراحی شده است.

به هیچ عنوان از خوراک های غیر تخصصی و یا ترکیب خوراک نوزاد، تخم مرغ و بیسکوییت جهت تغذیه جوجه های خود استفاده ننمایید، چراکه به دلیل عدم تعادل مواد مغذی این ترکیبات با احتیاجات غذایی پرنده شما، علاوه بر امکان بروز مشکلات گوارشی، رشد بهینه ی جوجه ها نیز حاصل نخواهد شد. هرچند، در شرایط اضطراری و تنها برای مدت حداکثر 2 الی 3 روز و تا زمان تهییه ی خوراک تخصصی، می توانید از غذای نوزاد حاوی سطح بالای پروتئین برای تغذیه جوجه ی خود استفاده نمایید.

لوازم خوراک دهی

راه های گوناگونی برای خوراک دهی جوجه های سرلاکی وجود دارد، هرچند، به طور معمول، بهترین روش خوراک دهی دستی برای مبتدیان، استفاده از قاشق است. خم کردن لبه های انتهایی قاشق به شکل یک قیف، باعث می شود خوراک به صورت مستقیم وارد دهان جوجه ی شما شود. علاوه بر این، جوجه هایی که به وسیله قاشق تغذیه شده اند، اصطلاحاً راحت تر دان خور می شوند.

از دیگر روش های رایج خوراک دهی دستی، استفاده از سرنگ است. به کار گیری این روش نیازمند تخصص و دقت بیشتری است، چرا که در صورت عدم رعایت اصول صحیح، امکان ورود غذا به داخل مجاری تنفسی وجود دارد. با قرار دادن سرنگ در سمت چپ دهان جوجه و هدایت آن به سمت راست، سر سرنگ پلاستیکی وارد مری و نهایتا چینه دان می شود. اگر از این روش استفاده می کنید، از پر کردن بیش از اندازه ی چینه دان خود داری کنید. همانطور که بیان شد، روش استفاده از سرنگ نیازمند دقت و تجربه می باشد.

فارغ از هر نوع روشی که برای خوراک دهی جوجه ها از آن استفاده می کنید، ضد عفونی کردن لوازم خوراک دهی بسیار حایز اهمیت است. این لوازم شامل ظرفی که از آن به منظور ساخت مخلوط غذایی استفاده می کنید، سرنگ خوراک دهی و یا قاشق و … می شود. ترجیحاً بین هر خوراک دهی تمامی لوازم را به خوبی در آب و مواد ضد عفونی کننده غوطه ور و سپس به خوبی آبکشی نمایید.

امیدواریم از مطالعه این مقاله با عنوان پرورش جوجه های سرلاکی استفاده کرده باشید. با مقاله بعدی، 5 مشکل رایج در پرورش جوجه های سرلاکی همراه ما باشید.

گردآوری و ترجمه:
مهندس مصطفی بخارائیان

(کارشناس ارشد تغذیه و پرورش حیوانات، فارق التحصیل از دانشگاه Essex انگلستان)