وضعیت فضولات در طوطی ها

بررسی وضعیت فضولات

یکی از مهمترین مشخصه های سلامت در پرندگان شما، وضعیت فضولات آنهاست. تغییر در وضعیت ظاهری مدفوع، یکی از نخستین نشانه های بیماری در پرندگان زینتی می باشد. اصلا نگران نباشید، اصلا نیازی به داشتن دانش دامپزشکی و تشخیص نوع بیماری از روی فضولات نیست، بلکه تنها وظیفه شما بررسی روزانه مدفوع پرنده از نظر مقدار و وضعیت ظاهری بوده و در صورت مشاهده هر نوع تغییر ناگهانی، سریعا به یک دامپزشک متخصص پرندگان مراجعه کنید. با این حال، ما در ادامه این مقاله سعی کردیم تا شما عزیزان علاقمند را با برخی علایم ظاهری در وضعیت فضولات پرندگان آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.

توصیه ما بر این هست که وضعیت فضولات پرندگان را از نظر تعداد (دفعات) و ویژگی های ظاهری، به صورت روزانه مورد بررسی قرار دهید. به عنوان مثال، یک عروس هلندی به طور طبیعی در روز بایستی بیش از 20 بار مدفوع کند. هر نوع کاهش از این مقدار نشان دهنده کاهش مقدار غذای خورده شده و یا یک اختلال در فرآیند عبور مواد غذایی از کانال گوارشی پرنده می باشد. به منظور مشاهده بهتر وضعیت فضولات پرندگان توصیه می کنیم از یک برگ کاغذ و یا روزنامه در کف قفس استفاده نمایید. استفاده از بسترهایی نظیر خاک اره، وضعیت بررسی را کمی مشکل خواهند کرد.

یک مدفوع سالم و طبیعی شامل سه قسمت اصلی است: 1) قسمت با قوام مدفوع، 2) قسمت اوراته و سفید مدفوع (کریستالی)، 3) قسمت مایع (ادرار). در پرندگانی که بخش عمده رژیم غذایی آنها را دانه ها تشکیل می دهند، قسمت با قوام مدفوع عموما به رنگ سبز است. از آنجایی که دانه ها به طور طبیعی هیچ نقشی در رنگ مدفوع بازی نمی کنند، این رنگ سبز مربوط به صفرا می باشد. حال چنانچه پرنده از غذایی به جز دانه ها استفاده نماید، رنگ مدفوع تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال پرندگانی که از خوراک پلت استفاده می کنند، مدفوعی به رنگ قهوه ای و پرندگانی که از میوه های به رنگ قرمز نظیر توت فرنگی استفاده کنند، طبیعتا مدفوعی به رنگ قرمز خواهند داشت. قوام مدفوع، با توجه به گونه پرنده و برنامه غذایی آنها متغیر خواهد بود. پرندگانی که در برنامه غذایی خود بیشتر از میوه جات، سبزیجات و غذاهای دارای آب استفاده می کنند، مدفوعی آبکی تر دارند. خوراک پلت، علاوه بر تغییر رنگ مدفوع به قهوه ای، با تحریک مصرف آب، باعث ایجاد مدفوع آبکی (کاهش قسمت با قوام و افزایش بخش ادرار) می شوند.

فضولاتی که به طور ناگهانی قوام و یکنواختی خود را از دست می دهند، ممکن است نشانگر درگیری با یک بیماری باشند. مقدار حجم فضولات باید به صورت مداوم بررسی شود. چنانچه پرنده غذای زیادی نخورده باشد، مدفوع عمدتا متشکل از ادرار و مقدار کمی صفرا خواهد بود. از مواردی که بایستی به خوبی بررسی شود مصرف غذا توسط پرنده می باشد. به خوبی بررسی کنید که آیا پرنده دانه ها را مصرف کرده؟ و یا فقط با آنها بازی کرده و غذا را به بیرون از ظرف غذا ریخته است. خوب بررسی کنید که آیا پوسته ها و بقایای حاصل از مصرف صحیح غذا و دانه ها در ظرف و اطراف ظرف پرنده موجود است یا خیر. گاها ممکن است پرنده دانه را پوست کنده ولی آن را نخورد، بنابراین، به دانه های پوست کنده که در ظرف و اطراف ظرف دیده می شوند نیز توجه نمایید. این مورد آخر، در پرندگانی که به تازگی دان خور شده و تا قبل از آن از خوراک دستی (سرلاک) تغذیه می شده اند، بیشتر مشاهده می شود.

گاها مشاهده می شود که فضولات پرنده تنها شامل مایع ادرار به همراه کریستال های سفید رنگ اورات است. این مورد گاها پیش می آید و جای نگرانی نیست. ولی چنانچه این مورد به دفعات تکرار شود و یا همیشگی باشد، نشان دهنده وجود یک مشکل در پرنده می باشد. همانطور که قبلتر هم بیان شد، اگرچه کاهش تعداد فضولات و حجم آنها عمدتا به دلیل کاهش در مصرف غذاست، ولی از دیگر دلایل عمده می توان به مشکلات عبور غذا از دستگاه گوارش و یا به عنوان مثال استفراغ در پرنده نیز مشکوک شد.

از موارد دیگری که بایستی به صورت مداوم مورد بررسی قرار گیرد، وجود دانه های پوست گرفته شده در کف قفس می باشد. عمدتا در دو حالت این وضعیت مشاهده می شود. استفراغ و یا قی کردن عامدانه توسط پرنده. پرندگان زینتی، به ویژه طوطی سانان در زمان ابراز علاقه به همنوعان خود، اقدام به قی کردن عامدانه می کنند و با این کار غذای خود را با پرنده مورد علاقه قسمت می کنند. این یک رفتار طبیعی در طوطی سانان است و حتی گاها ممکن است این کار را در مقابل آینه و یا اسباب بازی های موجود در قفس انجام دهند. در حالی که در حالت استفراق، معمولا دانه های پوست گرفته شده به صورت چسبناک و در بستری از مواد بزاقی، در سرتاسر قفس به شکلی نا خوشایند به چشم می خورند. از دیگر علایم استفراق عمدتا چسبیدن این ترشحات به پرهای صورت و سر پرنده می باشد.

فضولات آبکی را باید به منظور دریافتن اینکه آیا این آبکی شدن در نتیجه مشکلات گوارشی است و یا دلیل اصلی تولید بیش از اندازه ادرار (پلی-اوریا) است به خوبی مورد بررسی قرار داد. مشاهده مدفوعی که بخش عمده آن را قسمت آبکی ادرار به همراه مقادیر قابل توجه اورات تشکیل می دهد، می تواند نشان دهنده مشکلات کلیوی و یا متابولیکی نظیر دیابت باشد.

چنانچه قوام مدفوع بیش از اندازه آبکی باشد، این می تواند بیان کننده وجود نوعی عفونت در مجاری روده باشد. در چنین وضعیتی، ممکن است یک لایه خاکستری روی مدفوع پرنده مشاهده شود که در نتیجه ترشح بیش از اندازه موکوس است. زمانی که پرنده ای با مشکل پانکراس مواجه باشد، فضولاتش به شکلی خاص که شبیه به پاپ کورن است مشاهده می شود. فضولات در این وضعیت، حجیم و رنگی در بازه سفید تا خاکستری خواهند داشت. مشاهده دانه های هضم نشده و یا خرده های بستر در فضولات پرنده، غیر طبیعی بوده و می تواند بیانگر مشکل عملکردی سنگدان و یا بیماری هایی نظیر سندرم گشادی چینه دان باشد.

وجود و مشاهده خون در فضولات پرندگان عمدتا مربوط به خونریزی در کلوآک و یا مجرای تخمدان هستند. التهاب شدید کلوآک، وجود زخم و یا تومور در این منطقه می تواند موجب بروز خونریزی شود. همچنین در پرندگانی که در زمان تخم گذاری با مشکل مواجه هستند، فضولات ممکن است حاوی مقادیری خون باشند. در طوطی هایی نظیر آمازون و ماکائو، وجود خون در فضولات می تواند به دلیل پاپیلومای کلوآک باشد که منشا ویروسی دارد.

بخش اوراته (کریستال اوره) مدفوع بایستی به رنگ سفید باشد. چنانچه رنگ این بخش از مدفوع مایل به زرد و یا سبز باشد، می تواند بیانگر ابتلای پرنده به هپاتیت باشد. رنگ سبز بخش اورات، همچنین می تواند نشان دهنده ابتلای پرنده به سیتاکوسیس (Psittacosis) باشد. چناچه در بخش مایع فضولات (ادرار) خون مشاهده شود، می توان به مشکلات کلیوی و یا مسمومیت به ویژه مسمومیت با فلزات سنگین (همچون سرب) مشکوک شد.

نتیجه گیری

امیدواریم موارد ذکر شده در این مقاله، یک دید کلی و جامع از وضعیت مدفوع پرندگان زینتی به شما خوانندگان گرامی داده باشد. توجه به این نکته بسیار حایز اهمیت است که تشخیص صحیح و نهایی هر یک از وضعیت های فوق و درمان آنها کاری کاملا تخصصی بوده و هر یک از شما عزیزان بایستی به محض مشاهده این علایم با دامپزشک متخصص پرندگان تماس بگیرید. ممکن است در برخی از شرایط، وضعیت کاملا طبیعی و عادی بوده و نیاز به درمان خاصی نباشد.

 

گردآوری:
مهندس مصطفی بخارائیان

(کارشناس ارشد تغذیه و پرورش حیوانات، فارق التحصیل از دانشگاه Essex انگلستان)